دانشجویان و اساتید دانشگاه فرهنگیان

#عوامل #موثر #درتدريس:

١ -#ويژگيهاي #شخصيتي #و علمي #معلم

الف ) ويژگيهاي شخصيتي معلم و نقش آن در تدريس، بر اساس روابط معلم نسبت به شاگردان به دو گروه تقسيم
ميشوند:
A (#معلمان شاگردنگر: اين گروه از معلمان شاگردان را هسته مركزي فعاليت خود قرار ميدهند و آنان را محور اصلي
فعاليتهاي آموزشي ميدانند، كه خود به دو دسته شاگرد نگر فردي كه به ويژگيهاي فردي شاگردان توجه ميكنند و
شاگردنگر جمعي كه به جمع شاگردان و پرورش جمعي آنها از طريق روانشناسي پرورشي توجه دارد.
B (#معلمان درس نگر: اين دسته از معلمان بيشتر به درس اهميت ميدهند تا به شاگردان. تمام كوشش اين دسته بر
اين است كه به هر طريق شده درس را به شاگردان انتقال دهند و شاگردان موظفند درس را خوب ياد بگيرند و به معلم
پس بدهند كه خود به دو گروه كوچكتر " درس نگر علمي " و " درس نگر فلسفي " تقسيم ميشوند. در گروه درس
نگر علمي بيشتر به رشتههاي علمي علاقمند هستند و در گروه درس نگر فلسفي بيشتر به مسائل كلي و اجتماعي
ميپردازند. در هر دو گروه بالا گرچه شاگردان همه رفتاروعقايد معلمان خود را اجرا ميكنند ولي هيچگونه ابتكار و
نوآوري از خود ندارند. از نظر نوع برخورد معلمان به دو دستهي اقتدارطلب و رفاقت طلب نيز تقسيم بندي ميتوان كرد.
اقتدار طلب: رفتاري است كه بيشتر دستوري و امرانه باشد كه يا ميتواند از روي دلسوزي و نيكخواهي و يا از روي بي
اعتنايي صورت پذيرد.
ب) تاثير شخصيت و رفتار معلم در فرآيند تدريس
براي شاگردان، عمل و رفتار معلم معيار مناسبي است براي ارزشيابي مطالب و رهنمودهاي او. بنابراين يك معلم خوب
بايد به شاگردانش درس انسانيت بياموزد. معلم بايد هنگام تدريس به همه شاگردان توجه كند و درتصميم گيريها از
آنها نظر خواهي كند. معلم نبايد عدالت را فراموش كند و بين شاگردان خود تبعيض قائل شود. معلم بايد وقت شناس
باشد، معلم بايد الگوي نظم و تربيت باشد و نيز وضع ظاهري و سخن گفتن معلم بايد الگوي مناسبي براي شاگردانش
باشد.


ج) تاثير شخصيت علمي معلم بر فرآيند تدريس

معلم هر اندازه داراي رفتار انساني مطلوبي باشد ولي از نظر علمي ضعيف و ناتوان تلقي شود، مورد قبول شاگردان واقع
نخواهد شد. معلمي از نظر علمي قوي است كه به روشهاي ارائه محتوا و چگونگي برقراري ارتباط آگاه و بر آنها مسلط
باشد و اين نيازمند مطالعه مستمر است. روش تدريس معلم بايد متناسب با اصول آموزشي و پرورشي و خصوصيات
شاگردان انتخاب شود.نقش ديگر معلم ايجاد رابطه و پيوند بين جامعه و مدرسه است. اگر آموزش رسمي با زندگي
اجتماعي و حقيقي شاگردان ارتباط نداشته باشد چندان اهميت و اعتباري نخواهد داشت و وظيفه معلم انجام اين مهم
است. يك معلم خوب علاوه برداشتن محتواي غني علمي بايد از فنون و مهارتهاي آموزشي آگاه باشد. او بايد قادربه
تحليل فرآيند آموزشي باشد و با استفاده از امكانات و تجهيزات موجود روش تدريس خود را انتخاب كند. زيرا معلمي كه
بر محتوا مسلط است ولي با روشهاي تدريس ناآشناست قادر به فراهم كردن موقعيت يادگيري براي شاگردان نيست.
٢ -ويژگيهاي شاگردان و تاثير آن در فرآيند تدريس:
معلم نميتواند بدون توجه به ويژگيهاي شاگردان، آنان را به كار كردن وادارد زيرا فعاليتهاي عقلي، اخلاقي و اجتماعي
شاگرد و تابع اراده معلم نيست. تدريس معلم بايد براساس نياز، علاقه و توانائيهاي ذهني شاگردان تنظيم شود. البته به
اين معنا نيست كه شاگردان هر چه دلشان خواست ميتوانند انجام دهند، بلكه به اين معناست كه فعاليت و كار مدرسه
بايد مورد علاقه دلخواه شاگردان باشد. ساخت ذهني، هوش و تجربههاي علمي شاگرد موضوع ديگري است كه در روش
تدريس بايد به آن توجه شود. بنابراين يك معلم بايد برنامه درسي، نوع و مقدار تكليف را بر اساس مراحل رشد ذهني
توانائيهاي مختلف موقعيت اجتماعي و اخلاقي شاگردان پي ريزي كند.
٣ -تاثير برنامه و ساخت نظام آموزشي در فرآيند تدريس
ساخت نظام آموزشي هر جامعه اعم از نگرشها، باورها، برنامهها و آيين نامهها نميتوانند روش تدريس معلم را تحت
تاثير قرار دهد. در ساخت نظام آموزشي، دو برنامهي متكي بر اصالت مواد درسي و برنامه هفتگي بر رشد همه جانبه
شاگرد و چگونگي اجراي آنها تاثيرات متفاوتي را در فرآيند تدريس معلم ميگذارند.
در برنامه متكي به اصالت مواد درسي، معلم آزادي عمل و ابتكار چنداني ندارد و او فقط سعي ميكند به تعداد قبولي
شاگردان بيافزايد حال آنكه در برنامه متكي بر رشد همه جانبه شاگرد معلم به علايق و نيازها و توانمنديهاي شاگردان
توجه ميكنند. واضح است كه او ميتواند ابتكار و خلاقيت بيشتري در امر تدريس از خود نشان دهد.
٤ -تاثير فضا و تجهيزات آموزشي در فرآيند تدريس
معلم خوب در شرايط محدود نيز ميتواند موثر واقع شود. اما شكي نيست كه فضا و تجهيزات آموزشي مناسب در
كيفيت تدريس معلم بسيار موثر است. كثرت شاگردان، نداشتن ميز و نيمكت، عدم نور كافي، نداشتن كتابخانه،
آزمايشگاه و..... میتواند روش تدریس معلم را دچار مشکل کند.