پادکست مدیریت کلاس
پیش از وارد شدن به بحث مدیریت کلاس، در وهلۀ اول باید به این سؤال پاسخ بدهیم که مدیریت کلاس یعنی چه؟ برای پاسخ به این سؤال کافیست به منابع علمی موجود در این زمینه رجوع کنیم.
محمد حسین رئوفی در کتاب خود تحت عنوان مدیریت رفتار کلاسی (مهارتهای آموزشی و پرورشی 1377)، تعریف زیر را از مدیریت کلاس ارائه میدهد:
مدیریت کلاس عبارت است از هنر به کار بردن دانش تخصصی و بهرهگیری از مهارتهای کلاسداری به منظور هدایت دانشآموزان به سوی اهدافِ مطلوبِ مورد نیاز دانشآموزان و جامعه.
همچنین در مقالهای که در ژورنال individual psychology منتشر و بر اساس جمعبندیِ برخی از مقالات این حوزه نوشته شده، مدیریت کلاس مجموعهای از اقدامات و دستورالعملها است که معلمان برای ایجاد یک محیط یادگیری سالم و موفقیتآمیز در کلاس درس و تأثیرگذاری مثبت روی دانشآموزان، به منظور دستیابی به اهداف یادگیری، به کار میبرند.
اهمیت مدیریت کلاس
طبق تحقیقات انجام شده، معلمان، کنترل رفتار دانشآموزان را یکی از عوامل استرسزا در حرفۀ خود معرفی کردهاند.
بر اساس نتایج تحقیقی که روی 6700 معلم آمریکایی انجام شد و در مقالۀ ریچارد اینگرسول منتشر شده است، حدود 30 درصد از 400 معلمی که شغل خود را ترک کردهاند، این موضوع را یکی از دلایل انصراف خود از تدریس عنوان کردهاند. این موضوع اهمیت مدیریت کلاس درس را به خوبی نشان میدهد.
مدیریت کلاسی موثر، فرصتهای یادگیری را برای دانشآموزان به بالاترین سطح ممکن میرساند (Evertson & Emmer, 2009). علاوه بر این مهارت کلاسداری دستاوردهای زیر را برای معلم و دانش آموزان خواهد داشت:
به ایجاد محیط آموزشی مناسب کمک میکند
از هدر رفتن وقت و انرژی معلم جلوگیری میکند
به تقویت روحیۀ معلم کمک میکند
ساختار کلاس و اهداف آن را برای دانشآموزان مشخص میکند
انتظارات معلم را برای شاگردان تبیین میکند
زمان مفید کلاس را افزایش و رفتارهای مخرب دانش آموزان را کاهش میدهد
مقایسه شیوه های جدید مدیریت کلاس و شیوه های قدیمی
از گذشته تا به امروز تغییرات زیادی در مورد بهترین روشهای مدیریت کلاس ایجاد شده است.
در روش های قدیمی مدیریت کلاس، تمرکز بر روی وضع قوانین مختلف برای کنترل رفتار دانشآموزان قرار داشت. اما در رویکردهای جدید، به نیازهای دانشآموزان به منظور ایجاد روابط بهتر و فراهم کردن فرصتهایی برای خودانضباطی در شاگردان توجه میشود (Nel Noddings).
در حالت اول، یعنی اعمال قوانین سختگیرانه، معلم نقش مدیر را بازی میکند. این حالت، دانشآموزان را به سمت انفعال و رعایت قوانین از روی اجبار و ترس سوق میدهد. ضمن اینکه چنین روشی میتواند مشارکت آنها را در یادگیری فعال و تفکر سطح بالاتر کاهش دهد.
اما در روند جدید مدیریت کلاس درس، تأکید بر هدایت دانشآموزان به سمت خود انضباطی و کاهش کنترل خارجی است. در این رویکرد، معلم به عنوان تسهیلگر و راهنما تنها در نقش هدایت کنندهی دانش آموزان و ناظر بیرونی در نظر گرفته میشود. (Emmer & Evertson, 2009).
سه مورد از مهم ترین روش های مدیریت کلاس عبارتند از:
روش رفتار گرایانه
روش تعامل گرایانه
روش غیر مداخله گرایانه
در روش رفتار گرایانه، معلم باید از آغاز سال تحصیلی مقررات کلاسی مورد نظر خود را وضع کند و آن قوانین را با استمرار و جدیت اجرا نماید. در کلاس درسِ معلمان رفتارگرا، هر پاداش، محرکی برای یادگیری بعدی است. یعنی رفتار مطلوب از طریق دادن پاداش و پس گرفتن امتیاز در صورت بروز رفتار غیر مطلوب، تقویت میشود.
در روش تعامل گرایانه، از شیوۀ حل مسئله در کلاس استفاده میشود و مشکلات کلاس درس به این روش حل و فصل میشود.
در روش سوم، یعنی شیوه غیر مداخله گرایانه، دخالت معلم در کلاس درس در مقایسه با روشهای دیگر بسیار کمتر است. هدف اصلی، دادن آزادی به دانش آموز است. معلم در این روش نقش یک مشاور و راهنما را ایفا میکند. تأکید این روش بر روی تقویت روابط معلم و شاگرد است.
اساتید و دانشجویان دانشگاه فرهنگیان خوزستان سایت حاضر را با هدف اشتراک دانش و تجربه در زمینه رشته های مختلف دانشگاه فرهنگیان راه اندازی نمودند. هدف آن است که دانشجویان ورودی هر سال این مرکز با همکاری با اساتید خود در دروس مختلف ، کتب علمی، فایل های تدریس، پروژه های علمی دانشجویی انجام شده، تجارب و خاطرات خود از آموزش دانش آموزان، محتواهای علمی و مفید، معرفی سایت های مورد نیاز حرفه معلمی و.... را با هدف کمک به آموزش و پرورش( سیاست گذارن/ معلمان / مدیران/ معاونین) و دانشگاه فرهنگیان( اساتید/ مدیران/ معاونین و دانشجو معلمان و مهارت آموزان ماده 28) به اشتراک بگذارند.