پژوهش به عنوان یکی از مهم ترین منابع شناخت آگاهی انسان ها از ديرباز نقش مهمی در توسعه جوامع و سازمان ها داشته است. پژوهش در آموزش پرورش به عنوان یکی از پیچیده ترین و دشوار ترین عرصه ی فعالیت بشری نقش برجسته ای داشته و دارد. پژوهش در قلمرو آموزش و پرورش دارای سطوح مختلفی است که بخشی از آن به روش های پژوهشی معلم محور اختصاص دارد. هرچند ارتباط معلمان با پژوهش تنها تنها به استفاده از این روش اختصاص ندارد.
معلمان برای توسعه حرفه ای باید به ناچار در ابعاد گوناگون با پژوهش ارتباط برقرار کنند. عرصه تدریس و یاد گیری، عرصه پیچیده برای عمل است. به همین دلیل نیز معلمان به عنوان راهبران اصلی از دانش و آگاهی های مورد نیاز حرفه ی معلمی برخوردار باشند.
حرفه معلمی عرصه ای برای ظهور موقعیت های نو ظهور برای عمل و تصمیم گیری است که برای درک آنها استفاده از دانش دیگران کمتر موثر واقع میشود.در اینجاست که معلم خود به عنوان عنصری فکور وارد عمل می شود تا بتواند فرایند دشوارییادهی-یادگیری را به صورت اثر بخش مدیریت نماید. این نقش اساسی در مفهوم معلم پژوهنده بروز پیدا می کند.در این نقش معلمان به عنوان پژوهشگران آموزشی وارد میدان پژوهش می شوند.تا خود بتوانند برای رفع موانع فراروی ودرک پیچیدگی فعالیت یاددهی -یادگیری دانش مورد نیاز تولید کرده و به کار گیرد.
پژوهش از جمله فرصت هایی برای کارآمد سازی حرفه معلمی تلقی میشود. این فرصت در چارچوب رویکرد معلم پژوهنده قابل طرح و برسی است. رویکرد معلم پژوهنده بر این مفهوم کلیدی استوار استکه رویداد های درون کلاس موقعیت هایی منحصر بفرد تلقی می شوند که با تکیه صرف بر پژوهش های کلاسیک و دانشگاهی قابل تبین نیستند معلم در اینجا نقشی به مراتب فرا تر از یک بازیگر منفعل اجرا می کند. معلم پژوهنده به عنوان عنصری فکور در نظر گرفته میشود.که خود باید فعالانه در مسیر تولید و به کار گیری دانش بومی ناظر بر نیاز های مستقیم کلاس درس و دانش آموزان قدم بردارد.
روش تحقیق
با توجه به ماهیت نظری پژوهش و مطابق با روال معمول در مطالعات نظری رویکرد این پژوهش تحلیلی و تفسیری است. در این روش پس از جمع آوری اطلاعات مورد نیاز و مربوط(شامل مقالها و کتابهای مورد نظر)و باز خوانی آنها تلاش می شود با استفاده از قواعد تفسیر متن به عنوان روش مطالعه و نزدیک کردن معنای آن تلاش میشود. با استفاده از قواعد تفسیر متن به عنوان روش مطالعه و نزدیک کردن معنای آن به فهم خواننده گان جامعه ایرانی، بینشی تازه از موضوع تحقیق ارائه شود . جامعه آماری این تحقیق مجموعه کتاب ها،مقاله ها و دیگر منابع در دسترس می باشد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، فیش هایی است که از طریق مطالعه متون فراهم آمده است. (حافظ نیا،۱۳۸۲)
تعریف توسعه حرفه ای
توسعه حرفهای معلمان عبارت است از فرایندها و فعالیت های طرح ریزی شده به منظور افزایش دانش ،مهارت ها و نگرش های حرفه ای معلمان تا اینکه بتوانند موجب بهبود یادگیری دانش آموزان شوند.(گاسکی،۲۰۰۰،ص۱۶). رویکردهای جدید نسبت به توسعه ی حرفه ای،طرفدار یادگیری مادام العمر بوده و یادگیری حرفه ای را مداخله ای کوتاه مدت نمی داند،بلکه توسعه حرفه ای معلمان را فعالیتی بلند مدت می دانند که دامنه آن از آموزش معلمان در دانشگاه تا دوره های ضمن خدمت فردی معلمان را در بر می گیرد.(ریشتر و همکاران،۲۰۱۱)
《کار حرفه ای ،آن فعالیت هایی نیستند که تنها در ساعت و روزهای معین به آن پرداخته شود،بلکه فعالیت هایی هستند که با وجود انسان ها در می آمیزند،انسان ها را در بر می گیرند و تشویق می کنند که به یادگیری و گسترش توانایی های خود بپردازند.》(همر،۱۳۷۸:۶۳).به طور خلاصه ،دانش،شیوه تفکر و نگرش ویژه،سه خصیصه اساسی در موفقیت حرفه ای است.به دلیل ویژگی های منحصر به فرد موقعیت های تربیتی،تفاوت های فردی و تنوع آن،توجه به پویایی وبالندگی نظام آموزشی،به ویژه معلم مضاعف می شود.لذا باید بر خصلت حرفه ای بودن عمل معلم به جد تاکید شود.
تقویت ویژگی پژوهندگی در معلم
از جمله راهبردهایی که میتواند نقش حرفهای معلم را تبیین کند و همچنین تاثیر گذاری در نتیجه و موجب تحول و پویایی مستمر نظام آموزشی شود، مؤلفه ی پژوهش است. پژوهش را نباید در سطوح ستادی وکارشناسی سازمان داد و یا در واحد های تحقیقات سازمانی محدود کرد بلکه باید میدان عمل را برای سطوح پایین سازمانی ، اعم از فراگیران و به ویژه معلمان به عنوان گردانندگان اصلی امر تعلیم و تربیت، فراهم نمود. ضروری است که تدریس با تفکر توام شود و معلمان از ظرفیت و اندیشه خود برای عمل هر چه موثر تر به مسئولیت های حرفه ای خیش استفاده کنند.تقویت ویژگی پژوهندگی در معلم میتواند به ايجاد وحدت میان عنصر پژوهنده و عنصر کارگزار بینجامد که به نوبه خود یک راحل مناسب و عملی در حل مشکلات ناشی از جدایی میان پژوهش و عمل است.
اقدام پژوهی
اقدام پژوهی نوعی روش تحقیق می باشد که موضوع مورد تحقیق، خود عمل تدریس بوده و محقق غالبا معلم شاغل به تدریس بوده و حدف آن بهبود اوضاع تدريس است(گویا،۱۳۷۷)به بیان دیگر:《جوهر و اساس این رویکرد، در دعوت از کارگزاران عملی برای دست یافتن به پژوهش در حین اشتغال به عمل است که در حقیقت دعوت ایشان به تفکر و تامل نسبت به موقعیت های مسئله دار عملی و به کار گرفتن رويه حل مسئله یا مهارتهای فرایند های علمی برای یافتن راه حل مناسب است 》(مهر محمدی،۱۳۷۵) به عبارتی ،اقدام پژوهی،ترکيبی از عمل و پژوهش و تلاشی برای شناخت اقدامات تربیتی به منظور اصلاح و بهبود محیط آموزشی است.
اهداف اقدام پژوهی
۱-مستند سازی تجربه های مفید معلمان برای استفاده دستاندرکاران آموزش و پرورش
۲-ارتباط دادن میان تئوری ها و رفتار های تربیتی و نتایج آنها
۳-گسترش فرهنگ پژوهش در میان معلمان و همکاران آموزش و پرورش
۴-مشارکت فعال در امر تحقیر و بازسازی نظام آموزش و پرورش
۵-توسعه همکاری میان فراگیران در بهبود جریان یاددهی و یادگیری
نتیجه گیری
پژوهش در آموزش پرورش بزرگ ترین و گسترده ترین حوزه پژوهشی در قلمرو علوم انسانی را در بر می گیرد. اهمیت این حوزه پژوهشی،بسیار برجسته تر از سایر حوزه های پژوهشی علوم انسانی است.آموزش و پرورش مهم ترین بستر برای توسعه ی جامعه در ابعاد مختلف است.آموزش و پرورش ابزار ساختن جهان برای ساختن موقعيتی هرچه بهتر است. همچنین آموزش و پرورش به همین ترتیب دامنه و گستره وسیعی دارد. باید آموزش و پرورش از جهات مختلف در این مسیر حیاتی و خطیر مورد پشتیبانی و حمایت قرار گیرد. پژوهش در این بستر يکی از مهم ترين پشتیبانان آموزش و پرورش است. که راه را به ادامه دهندگان این عرصه نشان میدهد.
+ نوشته شده در چهارشنبه ۱۴۰۳/۱۰/۱۹ ساعت 14:51 توسط سید محمد امین موسویان
|