جایگاه آموزش و پرورش فراگیر در سند تحول بنیادین(محمدرضامحمدی )

در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، مفهوم آموزش و پرورش فراگیر به عنوان یکی از اصول کلیدی و اساسی مطرح شده است. آموزش و پرورش فراگیر به معنای فراهم کردن فرصت‌های آموزشی برای تمامی دانش‌آموزان با نیازهای مختلف، از جمله دانش‌آموزان با معلولیت‌ها یا نیازهای ویژه، در نظر گرفته شده است.

جایگاه آموزش و پرورش فراگیر در این سند به وضوح در راستای تحقق عدالت آموزشی و شمولیت آموزشی است. هدف این رویکرد، تضمین دسترسی به آموزش با کیفیت برای همه دانش‌آموزان بدون توجه به تفاوت‌های فردی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی است. در سند تحول بنیادین، توجه به موارد زیر به چشم می‌خورد:

1. برابری فرصت‌ها: ایجاد فرصتی برابر برای همه دانش‌آموزان به منظور رشد همه‌جانبه و پرورش استعدادهای فردی در محیطی که به تنوع نیازها و توانمندی‌های دانش‌آموزان پاسخ دهد.

2. پشتیبانی از دانش‌آموزان با نیازهای ویژه: سند به طور خاص بر لزوم ایجاد زیرساخت‌ها و برنامه‌های ویژه برای دانش‌آموزان با نیازهای ویژه تأکید می‌کند تا این گروه از دانش‌آموزان بتوانند در کنار دیگران به تحصیل بپردازند و از آموزش‌های کیفی بهره‌مند شوند.

3. ارائه الگوهای متنوع آموزشی: برای تطبیق با تفاوت‌های فردی، ارائه روش‌ها و ابزارهای آموزشی متنوع در نظر گرفته شده است که می‌تواند نیازهای مختلف دانش‌آموزان را پوشش دهد.

4. همکاری با نهادهای اجتماعی و خانواده‌ها: یکی از ارکان موفقیت آموزش و پرورش فراگیر، همکاری نزدیک با خانواده‌ها و نهادهای اجتماعی است که از جمله اهداف سند، ارتقاء این همکاری‌ها به منظور پشتیبانی بهتر از دانش‌آموزان است.

در مجموع، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، با تاکید بر آموزش و پرورش فراگیر، قصد دارد تا عدالت آموزشی را در تمام سطوح و در تمامی ابعاد مختلف بهبود بخشد.

سند تحول بنیادین(محمدرضامحمدی )

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، که در سال ۱۳۹۰ توسط مقام معظم رهبری تأسیس و به تصویب رسید، یک برنامه راهبردی و بلندمدت برای تحول نظام آموزشی کشور است. هدف این سند، تحول در تمامی ابعاد آموزش و پرورش کشور برای ارتقاء کیفیت و عدالت آموزشی و تربیتی است. این سند در پی پاسخ به نیازهای جدید جامعه و شرایط جهانی است و چشم‌انداز و رویکردی جامع و اصولی برای نظام تعلیم و تربیت کشور ترسیم کرده است.

اهداف و اصول کلیدی سند تحول بنیادین:

1. عدالت آموزشی: یکی از اهداف اصلی این سند، تحقق عدالت آموزشی است به‌طوری‌که تمامی دانش‌آموزان از فرصت‌های برابر برای یادگیری و رشد برخوردار باشند. این به معنای رفع تبعیض‌ها و دسترسی برابر به منابع و امکانات آموزشی است.

2. تربیت انسانی: سند تحول بنیادین به تربیت انسان‌های متعهد، باانصاف، متخصص و مسئول تأکید دارد. هدف این است که آموزش و پرورش علاوه بر آموزش علوم، به پرورش روحی و اخلاقی دانش‌آموزان نیز توجه کند.

3. دگرگونی در محتوای آموزشی: تغییر در محتوای درسی و آموزشی به‌گونه‌ای که پاسخ‌گوی نیازهای علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه باشد. این تحول شامل تجدید نظر در متون درسی، ایجاد فرصت‌های آموزشی جدید و تمرکز بیشتر بر مهارت‌های زندگی است.

4. تمرکز بر سند اهداف کلان و راهبردها: این سند در قالب اهداف کلان، شاخص‌ها و راهبردها طراحی شده است که به طور واضح مسیر تحول را در تمامی زمینه‌ها از جمله منابع انسانی، ساختار، محتوا، روش‌های تدریس، ارزیابی و سنجش، مدیریت و ... نشان می‌دهد.

5. نظام آموزشی یکپارچه و هماهنگ: تاکید بر پیوند و هماهنگی میان بخش‌های مختلف نظام آموزشی و تربیتی، از مدارس تا دانشگاه‌ها، برای دستیابی به نتایج مطلوب و رشد همه‌جانبه دانش‌آموزان.

6. توجه به تربیت اجتماعی و اخلاقی: تربیت شخصیت اجتماعی، اخلاقی و دینی دانش‌آموزان از دیگر اهداف سند است. این هدف به‌ویژه در راستای تحقق منشور اخلاقی و اسلامی در مدارس و جامعه است.

7. نظام آموزشی پویا و منعطف: نظام آموزشی باید به گونه‌ای انعطاف‌پذیر باشد که با تحولات و تغییرات سریع جامعه و دنیای معاصر هماهنگ گردد. بنابراین، توجه به فناوری‌های نوین و روش‌های نوآورانه آموزش برای پاسخگویی به چالش‌های آینده ضروری است.

اجزای اصلی سند تحول بنیادین:

1. بیانیه مأموریت: هدف سند، تحول در نظام آموزش و پرورش به‌منظور تحقق عدالت آموزشی، پرورش نیروی انسانی با ویژگی‌های برجسته اخلاقی، علمی و اجتماعی است.

2. چشم‌انداز: سند تحول بنیادین به دنبال تحقق نظام آموزشی است که بر مبنای معنویت، اخلاق، علم و فناوری باشد و به پرورش انسان‌های صالح، کارآمد و توانمند در جامعه اسلامی بپردازد.

3. ارکان سند: سند تحول بنیادین در ۵ رکن اصلی شامل:

محتوای آموزش: تغییرات در محتوای درسی و تدریس به‌گونه‌ای که با نیازهای جامعه و دنیای امروز هماهنگ باشد.

شیوه‌های یاددهی و یادگیری: استفاده از روش‌های نوین تدریس و یادگیری برای بهبود فرآیند آموزش.

مدیریت و رهبری آموزشی: بهبود نحوه مدیریت و رهبری در مدارس و سیستم‌های آموزشی.

آموزش معلمان: ارتقای سطح کیفی و حرفه‌ای معلمان و آموزش‌های آنان برای تحقق اهداف تحول.

نظام ارزیابی: ارزیابی پیشرفت‌ها و نتایج نظام آموزش و پرورش به منظور اصلاح و بهبود مستمر.

4. اهداف کلان و راهبردها: سند تحول بنیادین دارای اهداف کلانی است که شامل ارتقاء سطح کیفی آموزش، گسترش عدالت آموزشی، توجه به نیازهای جامعه و ارتقاء مهارت‌های اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی دانش‌آموزان است.

مسیر اجرایی:

در کنار هدف‌گذاری‌های کلان، سند تحول بنیادین برای اجرای این اهداف، نیاز به همکاری همه ارگان‌ها و نهادهای مرتبط با آموزش و پرورش دارد. برای دستیابی به این تحول، لازم است که استراتژی‌های اجرایی و نظارت مستمر بر تحقق اهداف در سطح ملی، استانی و محلی پیاده‌سازی شود.

در نهایت، سند تحول بنیادین به عنوان یک نقشه راه برای بهبود و توسعه آموزش و پرورش کشور، چشم‌انداز و مسیر مشخصی برای تحول در نظام آموزشی ایران فراهم کرده است. این تحول به دنبال تربیت انسان‌هایی است که قادر به حل مسائل جامعه و کشور بوده و در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی و اجتماعی مؤثر باشند.