دانشجویان و اساتید دانشگاه فرهنگیان

چند دهه گذشته آلودگی هوا به عنوان یک مشکل اساسی، سلامتی افراد را تحت تاثیر قرار داده است. آلودگی هوا از مهمترین مشکلات زیست محیطی کلانشهرهای ایران به خصوص شهر اهواز است. آلودگی هوا یک موضوع زیست محیطی و یک بحران مهم بهداشت عمومی است. در حالی که آلودگی هوا بر همه افراد تأثیر منفی می گذارد، نوزادان و کودکان خردسال نسبت به آلودگی هوا آسیب پذیرتر هستند زیرا بدن، اندام ها و سیستم ایمنی آنها هنوز در حال رشد است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین زده است که بیش از ۹۰ درصد کودکان روزانه هوای سمی تنفس می کنند. قرارگیری در معرض هوای آلوده خصوصا در سالهای اول زندگی که با حداکثر رشد فیزیکی و شناختی کودک همراه است، تأثیرات منفی بیشتری دارد. در مطلب امروز، تأثیر آلودگی هوا بر کودکان را بررسی می نماییم. آلودگی هوا حتی پیش از تولد نیز بر کودکان تأثیردارد. عوارض ناخوشایند آلودگی هوا بر سلامت کودکان، پیش از تولد آنها آغاز می شود. حتی زمانی که جنین هنوز در رحم مادر است، آلودگی هوا می تواند بر سلامت او تأثیر بگذارد.هنگامی که بحث عوارض ناشی از آلودگی هوا بر کودکان به میان می آید، همه ما ناخودآگاه به یاد آسم و تنگی نفس می افتیم. اما اثرات منفی ناشی از آلودگی هوا بر سلامت کودکان بسیار گسترده تر از مشکالت تنفسی است و می تواند ابعاد مختلف سلامتی کودک را تحت تأ ثیر قرار دهد. آلودگی یکی از اصلی ترین دلایلی هم است که سبب کاهش افت تحصیلی دانش آموزان و کودکان میشود، هوای آلوده شهر سبب کم شدن حافظه، ضعف در یادگیری، افسردگی، استرس، بی حوصلگی و ناتوانی دانش آموز در زمان آموزش خواهد شد، از این رو بسیار توصیه شده است که در این برهه از زمان دانش آموزان به هیچ عنوان از منزل خارج نشوند، بدون شک این مشکلات محصالن ضعیف را در فصل امتحانات با مشکل جدی روبه رو میکند. زمانی که در مقابل آلودگی هوای استان خوزستان و کلان شهر ها تنها مدارس را تعطیل کنیم، درواقع صورت مسئله را پاک کرده ایم. زیرا آلودگی هوای استان خوزستان و کلان شهر ها تنها با تعطیلی مدارس رفع نخواهد شد، هنگامی که مدارس را تعطیل می کنیم، درواقع به شرایط نامناسب و به اصلاح دو سر باخت می رسیم، زیرا بدون راهکاری های اساسی آلودگی ها ماندگار خواهد بود و دانش آموزان نیز با کیفیت نامطلوبی آموزش میبینند.

از شایع ترین بیماریهای دوران کودکی و نوجوانی، آسم است که ارتباط زیادی با آلودگی هوا دارد، آلاینده های هوا یکی از شناخته شده ترین عوامل تشدیدکننده آسم و حتی کمک کننده در ایجاد آسم کودکان به شمار میرود، از این رو دانش آموزان مبتال به آسم تا جای ممکن در مواقعی که آلودگی هوا زیاد است از خانه خارج نشوند و از رفت و آمد در خیابان ها خودداری کنند، همچنین به اطلاعیه های اداره هواشناسی و شرکت کنترل هوا دقت کنند به ویژه در فصل سرد به دلیل ابتلا به عفونتهای ویروسی در معرض حمالت آسمی بیشتری هستند.

در سالهای اخیر اثرات نامطلوب آلودگی هوا بر سلامت مغز و مشکالت رفتاری کودکان، موضوع داغی در میان محققان بوده است. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده است که محیط زندگی و آلودگی هوا می تواند بر روی وزن هنگام تولد و الگوهای رشد در دوران کودکی تاثیرگذار باشد. کودکان در مراحل اولیه رشد مغز، به دلیل ایمنی پایینتر، تکثیر سلولی بالاتر، توانایی سم زدایی و ترمیم DNA کمتر، بیشتر در معرض آسیب ها هستند. پاسخهای التهابی در پاسخ به مواجهه با ذرات معلق با وزن کم هنگام تولد، ضریب هوشی (IQ)پایین و پر فشاری خون همراه است. ضریب هوشی توانایی های گسترده شناختی مانند توجه، حل مسئله، استدالل، دانش، برنامه ریزی و خالقیت را نشان میدهد. در حالی که توانایی های شناختی تا حدی وراثتی هستند، عوامل محیطی مانند آلودگی هوا و ذرات معلق می توانند بر IQ اثر بگذارند. کودکان کوچکتر مستعدترین گروه سنی در برابر ضریب هوشی هستند.

اختالالت عصبی ناشی از آلودگی هوا: پیش فعالی، اوتیسم، ام اس، افسردگی، آلزایمر، سکته مغزی، بیماری هایی هستند که در اثر آلودگی هوا ایجاد می شود. ذرات ناشی از آلودگی هوا می توانند رگ های خونی مغز را مسدود کنند و از این طریق باعث سکته مغزی می شوند. پیش فعالی این اصطلاح برای کودکانی به کار می رود که بیش از اندازه شلوغ هستند.

تحقیقات نشان داده اند کودکانی که در شهرهای آلوده زندگی می کنند، با ریسک ابتلا به بیش فعالی بیشتری مواجه هستند. این موضوع میتواند یکی از مهم ترین اثرات آلودگی بر مغز کودکان باشد. از طرف دیگر احتمال ابتالی کودکانی که در محیط پاکیزه تری زندگی میکنند، بسیار کمتر است. آلودگی هوا ممکن است باعث افزایش احتمال ابتلا به اوتیسم شود. تحقیقات مختلفی در این زمینه انجام شده اند که رابطه بین به دنیا آمدن نوزادان در مناطق آلوده و ابتال به بیماری اوتیسم را تائید میکنند.

مقابله اثرات آلودگی برمغز: برای جلوگیری از ابتال به عارضههای مغزی ناشی از قرارگیری در معرض آلودگی، راهکارهای امیدوارکننده ای وجود دارند. البته در سالیان اخیر، مواردی مثل کووید 19 هم روی کاهش آلودگی هوا تاثیر به سزایی داشته اند. در برخی از شهرهای مهم جهان، ازجمله ایالت کالیفرنیا آمریکا، قانونی تصویب شده است که به موجب آن تمام خودروها باید تا سال 2035 برقی شوند. حمل و نقل در سراسر دنیا، یکی از مهم ترین منابع آلودگی و انتشار گازهای گلخانه ای محسوب میشوند. اگر تولید خودروهای برقی افزایش داشته باشد، میتوان به کاهش چشمگیر آلودگی ها امیدوار بود. کاهش گازهای گلخانه ای، اثرات آلودگی بر مغز را کاهش میدهد. در کاهش انواع آلودگی ها خود مردم هم میتوانند موثر باشند. محدود کردن مشارکت در تولید آلودگی های مختلف، یکی ازکوچکترین خدماتی است که هر انسانی می تواند در راستای کمک به جامعه انجام دهد. در آخر آلودگی هوا یکی از معضلات مهم قرن حاضر به شمار می رود. اثرات آلودگی بر مغز امروزه توسط تحقیقات مختلفی ثابت شده اند. این تاثیرات حتی می توانند تغییرات پایداری در مغز کوکان ایجاد کنند. به همین دلیل باید حتی الامکان سیاست هایی در راستای کاهش قرار گرفتن کودکان در معرض آلودگی اتخاذ شوند زیرا اثرات بدی برروی رشد ذهنی کودک دارد.