داوود مجیدی مهر/گروه 21/درس طراحی آموزشی

​​​​​​تاریخچه، تحولات طراحی آموزش چه بود و چیست؟

طراحی آموزشی به عنوان یک رشته علمی و عملی در طول قرن بیستم شکل گرفت و تحولات زیادی را پشت سر گذاشت. ریشه‌های طراحی آموزشی به نظریه‌های یادگیری و روان‌شناسی آموزش بازمی‌گردد که تلاش داشتند فرایند یادگیری را ساختارمند و هدفمند کنند.

در اوایل قرن بیستم، با ظهور نظریه‌های رفتارگرایی، مانند نظریه‌های واتسون و اسکینر، تمرکز اصلی بر رفتار قابل مشاهده یادگیرنده و شیوه‌های تقویت و تنبیه بود. در این دوره، طراحی آموزشی به صورت «برنامه‌ریزی آموزش» و طراحی گام‌به‌گام محتوای درسی مطرح شد که بیشتر بر تکرار و تمرین برای تثبیت یادگیری تأکید داشت.

در دهه ۱۹۵۰، با پیشرفت فناوری و نیازهای نظامی در دوران جنگ جهانی دوم، طراحی آموزشی به شکل جدی‌تری توسعه یافت. پروژه‌های نظامی و فضایی مانند برنامه آموزش فضانوردان باعث شکل‌گیری مدل‌های منظم طراحی آموزشی شدند که بر تحلیل دقیق نیازهای یادگیری، تدوین اهداف آموزشی مشخص و ارزیابی مستمر تأکید داشتند. در این دوره مدل‌های معتبری مانند مدل ADDIE (تحلیل، طراحی، توسعه، اجرا و ارزیابی) شکل گرفتند که تا امروز پایه بسیاری از فرایندهای طراحی آموزشی هستند.

در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، با ورود نظریه‌های شناختی مانند نظریه شناختی پیاژه و نظریه پردازش اطلاعات، تمرکز طراحی آموزشی از رفتارگرایی صرف به سوی فهم چگونگی پردازش اطلاعات توسط ذهن و نحوه شکل‌گیری دانش تغییر کرد. در این دوران، طراحی آموزشی به دنبال ایجاد یادگیری عمیق‌تر، تفکر انتقادی و حل مسئله بود و از روش‌های فعال‌تر و مشارکتی‌تر استفاده شد.

از دهه ۱۹۸۰ به بعد، با پیشرفت فناوری‌های دیجیتال، طراحی آموزشی وارد مرحله جدیدی شد. آموزش‌های مبتنی بر کامپیوتر، یادگیری الکترونیکی و فناوری‌های نوین ارتباطی، امکانات گسترده‌ای برای طراحی‌های انعطاف‌پذیر، شخصی‌سازی شده و تعاملی فراهم کردند. در این دوره، مدل‌های طراحی آموزشی نوین‌تر و متنوع‌تری توسعه یافتند که علاوه بر اهداف یادگیری، به انگیزش، یادگیری مادام‌العمر و نیازهای متغیر فراگیران توجه داشتند.

امروزه طراحی آموزشی ترکیبی از دانش روان‌شناسی یادگیری، فناوری‌های نوین، مدیریت آموزش و تحلیل داده‌های یادگیری است و در محیط‌های مختلف آموزشی، صنعتی و سازمانی کاربرد دارد. تحولات آینده طراحی آموزشی نیز به سمت استفاده گسترده‌تر از هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و تحلیل بزرگ داده‌ها برای بهبود فرآیند یادگیری پیش می‌رود.